Wolf Salomon (Amsterdam)

Verhaal

Op 4 september 1887 werd in Amsterdam Wolf Salomon geboren. Hij was het eerste kind van Manus Wolf Salomon (1856-1942) en Benedicta Levieson (1867-1943). Voor vader was het zijn derde kind. Zijn eerste vrouw Debora Dreese overleed op 30 november 1885 te Amsterdam. Met deze vrouw had Manus 2 kinderen, Joseph (1848-1946) & Hendrika (1885-1949) beiden geboren te Amsterdam.

Na Wolf kreeg het gezin van Manus nog drie kinderen; Abraham (1891-1943), Henriëtte (1894-1944) & Engelina (1896-1942) welke allen de Tweede Wereldoorlog niet hebben overleefd. Van deze Joodse familie overleefde alleen Wolf de oorlog.

De opa van Wolf, Wolff Manus Salomon was als koopman zeer actief in Friesland. Hij kocht en verkocht in de provincie boelgoed, manufacturen, lakens en vastgoed. Dat kleinzoon Wolf ook actief werd in Friesland zal hij ongetwijfeld komen door zijn grootvader. Hij trouwde een Friezin Jantje Kooistra van Bergum. Het huwelijk werd op 1 februari 1917 gehouden in Amsterdam. Ze hebben elkaar vast leren kennen bij de oom van Wolf. Jantje was dienstmeid bij Izaak Salomon (1862-1930) in Amsterdam. Ze bleef dit doen tot aan het huwelijk in 1917. Na het huwelijk vertrok het bruidspaar naar Leeuwarden. Want Wolf had een baan in Leeuwarden als inspecteur van de Rijksbureau voor tabak. Op 11 mei 1917 vestigde het bruidspaar zich in Leeuwarden en gingen wonen op de Weaze 37 bov.

Eigen mening

Wolf had een mening of vond ergens wat van. Of het nu ging over hoe er over joden werd gesproken. Of dat Sinterklaas geen cadeautjes had gebracht bij de bewaarschool. Dan klom hij in de pen en zond dit naar de Leeuwarder Courant.

Zo gaf hij ook zijn mening over dat Sneek op zondag de Zondagsrust toepaste. Dit betekende voor de joodse gemeenschap dat zij op zondag de winkel gesloten moesten houden. Maar zij hadden op zaterdag de winkel al gesloten vanwege de Sjabbat. Wolf riep de gelovigen in de gemeenteraad van Sneek op om te kijken vanuit het geloofsoogpunt. Hij baalde dat de burgemeester van Sneek hier in mee was gegaan. Gelijk denkenden werden gevraagd om een brief naar hem te sturen. Helaas heeft het geen effect gehad en behield Sneek zijn Zondagsrust.

Politiek

In de jaren 20 van de vorige eeuw was Wolf één van de oprichters van de “Nieuwe Leeuwarder Winkeliersvereniging”. In 1923 werd in café “Benthem” de nieuwe Winkeliersvereniging opgericht. Het bestuur van de nieuwe vereniging bestond uit W. Salomon, N. Cohen, A. Boomsma, W. Buising & E. de Jong. Deze vereniging zou ik ook mee gaan doen met de lokale verkiezingen van 1923. De volgende leden lieten zich verkiesbaar stellen: W. Salomon, N. Cohen, A. Boomsma, W. Buising & E. Faber. Echter vlak voordat de kandidaten werden vastgesteld door het Hoofdstembureau heeft W. Salomon zich teruggetrokken.

Ondernemer

Toen hij stopte met zijn baan als inspecteur van de Rijksbureau voor tabak, startte hij een eigen zaak. Hij richtte Holland American Tobacco Compagny op, deze hadden 3 locaties waar men rokerij verkochten. Toen het bedrijf in 1924 stopte is hij wat anders gaan doen. Pas in 1939 begon hij weer een eigen onderneming. Dit keer was het bedrijf in Lingerie en korsetten. En had de naam Fa. Salo en het zat aan de Nieuwestad 135. Voor meer info over deze bedrijven klik op onderstaande linken:

Het gezin

Toen het gezin zich in 1917 in Leeuwarden vestigden kwam in oktober van dat jaar Josephina Benedicta Salomon (1917-1990) ter wereld. En vier jaar later kwam er gezinsuitbreiding en werd Jetty Theresia Salomon (1921-2012) geboren. Josephina bleek erg muzikaal te zijn en gaf aan huis pianoles. Deze lessen vonden plaats aan de Harlingerstraatweg 34.

Toen de oorlog net was begonnen kwam Jantje Rinderts Kooistra te overlijden (1890-1940). Hierdoor kwam Wolf alleen te staan met zijn twee dochters. Welke hun vader hielpen in de zaak. Na iets van meer dan jaar na het overlijden van Jantje Kooistra trouwde Wolf opnieuw. Dit keer trouwde zij met de gescheiden Johanna Cornelia van Smirren. Zij was in 1931 gescheiden van Joseph Bril. Het paar trouwde op 22 oktober 1941 in Amsterdam. Nadat het huwelijk was gesloten vertrok het bruidspaar naar Leeuwarden. Men had een woning boven de zaak, Nieuwestad 135. Het kind uit een eerder huwelijk van Cornelia verhuisde mee.

Tweede Wereldoorlog

Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog runde Wolf samen met vrouw en kinderen de speciaalzaak “Salo” aan de Nieuwestad 135. Aangezien Wolf Joods was, kon men in het beginsel toch hun bedrijvigheid voortzetten. In 1941 was het niet meer toegestaan dat Joden een bedrijf hadden, om te voorkomen dat hij zijn bedrijf kwijtraakte werd zijn vrouw Cornelia eigenaresse van het bedrijf. Cornelia was geen joodse, zij was Nederlands Hervormd en kon het bedrijf voortzetten.

In 1941 werd een deel van het pand verhuurd aan Hoogakker. Deze plaatste in september van 1941 een advertentie in de Leeuwarder Courant omdat hij opzoek was naar een “flink meisje” voor noodhulp.

Het werd steeds lastiger om geld te verdienen. Zo werden er advertenties geplaatst in de Leeuwarder Courant om producten te verkopen. Ongetwijfeld was een bruiloft in oorlogstijd kostbaar en was er geld nodig.

Het dagelijks leven ging door voor het gezin. Ook al was het oorlog maar er werd ook getrouwd.

Hun oudste dochter Josephina trouwde op 14 oktober 1942 met Siebren Jacob van der Meulen (1916-1986) uit Bolsward. En verliet het ouderlijk huis in 1942 om te gaan wonen in de P.C. Hoofdstraat 61.

Het bedrijf “Salo” werd in 1943 afgepakt door Omnia Treuhandgesellschaft. Men kreeg een kleine vergoeding van Omnia, maar was lang niet conform de marktwaarde.

Veel dingen was niet meer voorradig mensen gingen zaken ruilen. Er ontstond in die tijd een ruilhandel om maar aan de juiste goederen te komen. Nadat de winkel was gesloten ging Cornelia met eigen dochter en stiefdochter op de begane grond wonen (135 beneden). Op 135 boven (b) woonden Klaas Hoogakker en Luurt Bulthuis.

Ondertussen in 1943 was Wolf gaan onderduiken. Hij dook onder in zijn eigen huis (Nieuwestad 135) en werd vanuit het verzet verzorgd door Egbert (Eppie) Bultsma (1910-1960). Egbert is één van “de mannen van de overval” welke op 8 december 1944 de overval pleegde op het Huis van Bewaring in Leeuwarden. Hier werden gevangenen bevrijd zonder dat er ooit een schot gelost is.

Recentelijk is de vermoedelijke onderduikersplek gevonden waar Wolf verstopt heeft gezeten. Het betreft hier een schuilplek op zolder onder de vloer. Verder is duidelijk geworden dat Nieuwestad 135 werd gebruikt door het Verzet. O.a. Eppie Bultsma heeft vanuit dit adres “geopereerd”.

Na de oorlog kreeg Wolf zijn bedrijf op papier terug. Hij heeft het nimmer meer geopend. In 1946 vertrok Wolf uit Leeuwarden en verhuisde met zijn vrouw naar Zandvoort (Stationsplein 33). In 1948 gingen ze terug naar Amsterdam waar ze woonden in de Willem de Zwijgerlaan en de Celebesstraat.

Op 4 september 1951 overlijdt op 64-jarige leeftijd Wolf Salomon. De enige overlevende uit het gezin van Manus en Benedicta. Ongetwijfeld beschadigd door hetgeen hem in de oorlog is overkomen.

De aankopen van Wolf Salomon in Leeuwarden

21-01-1919 Gekocht de winkelhuizinge aan de Koningsstraat 10 voor fl. 5500,– van Jan Hes. Op het pand zit een beding dat er tot 12 mei 1928 geen melk mag worden verkocht. Dit op straffe van 1000 gulden per dag. Wel mag er kaas, boter en melkproducten worden verkocht.
07-09-1922 Verkocht de winkelhuizinge aan de Koningstraat 10 verkocht aan muzieklerares Johanna Wilhelmina van der Heide. Het pand wordt verkocht voor een bedrag van fl. 10.000,–
Op 31 januari 1924 Gekocht de Huizinge aan de Maria Louisastraat 14 te Leeuwarden. Dit woonhuis werd gekocht van Renze Wijbes Seinstra Koopman te Leeuwarden. Het huis werd gekocht voor Fl. 7500,–

Bronnen: